Açe (Osmanlı'nın Gölgesinde Bir Uzakdoğu Devleti)

OSMANLI’NIN KANATLARI ALTINDA BİR UZAKDOĞU DEVLETİ: AÇE

Sumatra Adası’nın kuzeyinde yer alan Açe, tabiri caizse, Osmanlılar için de Uzakdoğu’daki odak noktasıydı. Bir zamanlar rub-‘ı meskûnun (Dünya) mühim bir kısmını elinde bulunduran Osmanlılar, kıta kıta yayılırken bu gibi stratejik noktalara daha da ehemmiyet verirdi. Zira bu noktalar, takip edilecek siyasetin merkeziydi. İşte bu yüzden Osmanlılar, İslam’la müşerref olan bu adayı ihmal etmemiş ve Kanunî devrinde Kaptan-ı derya Sinan Paşa emrindeki donanmayı Açe taraflarına göndermiştir. Yine 1565’te bu defa oradan gönderilen heyete hediyeler verilmiş, Portekizlilere karşı levazım ve asker istekleri geri çevrilmemişti. Açe sultanları her fırsatta Osmanlı sultanını dünya Müslümanlarının Halifesi olarak kabul ettiklerini ve ona sadık kalacaklarını dile getirmişlerdi.

Osmanlı’nın Kanatları Altında Bir Uzakdoğu Devleti: Açe isimli eser aslında Açelilerin olduğu kadar Türk tarihini de alakadar ediyor. Çalışma Osmanlı devrinde Âlem-i İslamiyet üst başlığıyla ve Açe Tarihi ismiyle neşredilmiştir. Kitap hem tercüme hem telif! Mehmed Ziya Bey, Dr. Snouck Hurgronje tarafından yazılan ve neşredilen De Atjehers isimli kitaptan parça parça tercümeler kullanmıştır.

Harun Tuncer tarafından sadeleştirildi. Ayrıca gerekli yerlerde izahat vermek için notlandırılarak ve eklerle de zenginleştirilmek suretiyle her seviyeden okuyucuya sunulan bu kitap, dünyanın neredeyse öbür ucunda, Güneydoğu Asya’da yer alan Açeli Müslümanları anlatıyor. Endonezya’nın söz konusu adası ve diğer bölgelerinde yaşayan ahalinin menşei, hayat tarzları, giyim-kuşamları, konuştukları diller vs. hakkında dünü ve bugününe dair derli toplu malumat veriyor.

Bugün %98’i Müslüman olan Açe’deki dindaşlarımız ve verimli toprakları, yer altı - yer üstü zenginlikleriyle sömürgecilerin iştahını kabartan Açe hakkında, küçük çapta da olsa, ciddi bir kaynak özelliği taşıyan bu çalışma herkesin kütüphanesinde mutlaka bulunmalıdır.